Sigurður Kári Kristjánsson

Nú hefur verið upplýst að þegar ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar endureisti viðskiptabankana eftir hrun ákvað hún að slá skjaldborg um erlenda vogunarsjóði og erlenda spákaupmenn, en snéri baki við almenningi og fyrirtækjum á Íslandi.

Þetta kemur fram í skýrslu Steingríms J. Sigfússonar um endurreisn viðskiptabankanna, sem rædd var á Alþingi í dag.

Ég tók þátt í umræðunni en ræða mín var svohljóðandi:  

Virðulegi forseti.

Alvarlegustu fréttirnar fyrir almenning í þessu landi sem finna má í skýrslu fjármálaráðherra eru þær að nú er komið í ljós að eftir að ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar tók við völdum í febrúar árið 2009 varð grundvallarstefnubreyting íslenskra stjórnvalda varðandi endurreisn bankakerfisins.

Sú stefnubreyting reyndist íslenskum almenningi dýrkeypt.  Fólkið í landinu er enn að súpa seyðið af henni og hefur þurft að gjalda hana dýru verði.

Þessi svarta skýrsla sem við ræðum hér í dag er dapurlegur vitnisburður um afdrifarík mistök og afglöp núverandi ríkisstjórnar sem því miður verða ekki aftur tekin, en hljóta að hafa afleiðingar.

Virðulegi forseti.

Það þarf ekki að lýsa því í mörgum orðum hvað varð um viðskiptabankana þrjá eftir hrun.

Þeim var skipt upp í gamla banka og nýja.

Við þessar aðgerðir voru skuldabréfasöfn bankanna, þ.e. lán heimila og fyrirtækja, flutt úr gömlu bönkunum og í þá nýju með miklum afslætti eða afskriftum sem námu líklega 60-70%, hvorki meira né minna.

Þessi afsláttur helgaðist annars vegar af því að talið var að dómstólar myndu líklegast dæma gengistryggð lán, sem höfðu stökkbreyst, ólögleg, eins og síðar kom í ljós, og hins vegar lá fyrir að hvorki heimilin né fyrirtækin í landinu myndu geta staðið skil á nema hluta þeirra.

Skýrslan verður ekki skilin öðruvísi en að ríkisstjórn Geirs H. Haarde hefði ákveðið að láta þessi miklu afsláttarkjör renna til íslenskra heimila og fyrirtækja.  Hefði sú ákvörðun fengið að standa hefði hún leitt til þess að stjórnvöldum hefði verið mögulegt að ráðast í leiðréttingar og niðurfærslur á stökkbreyttum skuldum heimilanna og fyrirtækjanna í landinu.

Það var hins vegar því miður ekki gert.

Eftir að ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar tók við völdum, sem var í febrúar árið 2009, var endurreisnaráætluninni breytt, eins og fram kemur m.a. á bls. 5 og bls. 22 í skýrslunni. 

Núverandi ríkisstjórn tók sem sagt ákvörðun um grundvallarstefnubreytingu sem fólst í því að í stað þess að nota afsláttinn af skuldabréfasöfnunum til bjargar heimilum og fyrirtækjum í landinu var ákveðið að ganga til samninga við erlenda kröfuhafa um það hversu stóran hluta afsláttarins væri hægt að láta ganga til baka til erlendu kröfuhafanna.

Frá þeim samningum var gengið.

Afslátturinn og afskriftirnar runnu í vasa útlendinga.  Almenningur sat eftir slippur og snauður með skuldirnar á herðunum og bankarnir fengu skotleyfi til þess að innheimta hjá fólki kröfur sem þegar höfðu að stórum hluta verið afskrifaðar.

Allt var þetta gert í boði þessarar ríkisstjórnar, norrænu velferðarstjórnarinnar, og afleiðingarnar þekkja allir.

Virðulegi forseti.

Fjármálaráðherra hefur reynt að verja þessa ákvörðun sína og ríkisstjórnarinnar annars vegar með því að segja að með henni hafi íslenska ríkið komið sér hjá málshöfðunum og hins vegar með því að segja að með ákvörðunum sínum hafi ríkisstjórnin sparað ríkissjóði gríðarlega fjármuni.

Hvorug afsökunin hefur reynst tæk.

Sýnt hefur verið fram á að kostnaður ríkissjóðs af ákvörðun fjármálaráðherra varð meiri en hann hefði orðið hefði ríkiðátt bankana áfram.

Og bæði Eftirlitsstofnun EFTA og íslenskur dómstóll hefur staðfest lögmæti neyðarlaganna.

Ótti fjármálaráðherra við málshöfðun var því óþarfur.

Virðulegi forseti.

Stefnubreytingu ríkisstjórnarinnar um endurreisn viðskiptabankanna verður ekki líst öðruvísi en sem tilræði við almenning í þessu landi.

Með því að láta afskriftir á skuldabréfasöfnunum renna til erlendra kröfuhafa gerðist ríkisstjórnin sek um:

• - Að bregðast almenningi og heimilum landsins og,
• - Að bregðast íslenskum fyrirtækjum.

Í stað þess að standa vörð um hagsmuni sinnar eigin þjóðar sló ríkisstjórnin skjaldborg um erlenda vogunarsjóði og erlenda spákaupmenn.

Eftir sitja íslensk fyrirtæki og íslensk heimili í sárum.

Að mínu mati staðfestir þessi svarta skýrsla að ráðherrar í ríkisstjórn Íslands hafa gerst sekir um alvarleg afglöp í sínum störfum og hagsmunagæslu fyrir almenning í landinu.

Nú þýðir ekki að kenna Sjálfstæðisflokknum um eða skýla sér á bakvið Fjármálaeftirlitið, eins og fjármálaráðherra hefur reynt að gera í umræðunni.

Á þessum afglöpum ber fjármálaráðherrann, Steingrímur J. Sigfússon, mesta ábyrgð en ekki síður forsætisráðherrann, Jóhanna Sigurðardóttir, og í raun allir ráðherrarnir í ríkisstjórn.

Framganga þeirra hlýtur að hafa afleiðingar, ekki síst í ljósi þess að nú standa yfir réttarhöld yfir fyrrverandi forsætisráðherra þjóðarinnar, Geir H. Haarde, fyrir, að því er virðist, minni sakir, en þessi ríkisstjórn hefur gerst sek um gagnvart íslensku þjóðinni.

Ég krefst þess að fjármálaráðherra og forsætisráðherra að útskýri hvernig þau ætla að axla ábyrgð á þeim alvarlegu mistökum sem nú liggja fyrir.

Sigurður Kári.

Höfundur er lögfræðingur og þingmaður Sjálfstæðisflokksins.

Greinin birtist í Morgunblaðinu í dag.

Þegar greidd voru atkvæði um málið á Alþingi sagði ég líka nei og skoðun mín hefur ekki breyst.

Kjarni Icesave-málsins er sá að íslenska ríkinu ber engin skylda lögum samkvæmt til þess að gangast í ábyrgðir fyrir kröfum Breta og Hollendinga.

Um það eru allir lögfræðingar sammála, meira að segja þeir sem vilja segja já.

Og fyrst okkur ber engin skylda til þess að ábyrgjast þessar kröfur, hvers vegna ættum við að gera það?

Við þá sem óttast áhættuna af því að dómstólar skeri úr um árgreininginn milli Íslendinga, Breta og Hollendinga vil ég segja þetta:

Þeir sem helst þurfa að óttast niðurstöðu dómstóla í Icesave-málinu eru Bretar og Hollendingar, ekki Íslendingar.

Heldur einhver að þjóð eins og Bretar, sem hikuðu ekki við að beita Íslendinga, bandalagsþjóð sína í NATÓ, hryðjuverkalögum, myndu hika við það að draga okkur fyrir dómstóla ef þeir teldu sig eiga möguleika á sigri í slíku dómsmáli?

Auðvitað ekki.

Bretar væru fyrir löngu búnir að draga Íslendinga fyrir dómstóla ef þeir teldu sig eiga þangað eitthvað erindi og teldu sig hafa eitthvað ,,case" gegn okkur.

Það að Bretar hafi ekki dregið okkur fyrir dómstóla segir allt sem segja þarf.

Ég segi nei.

Sigurður Kári.

Þegar Jóhanna Sigurðardóttir tók við embætti forsætisráðherra var sagt að rómaðir verkstjórnarhæfileikar hennar myndu koma að góðum notum við erfiðar aðstæður í kjölfar efnahagshruns.

Nú tveimur árum síðar hefur komið í ljós að verkstjórinn er ekki starfi sínum vaxinn og geta Jóhönnu til að stýra þjóðarskútunni stórlega ofmetin.

Þar nægir einungis að líta til síðustu daga í lífi þessarar ríkisstjórnar.  Óhætt er að segja að þeir hafa ekki verið neinn dans á rósum.

Raunar hefur ríkisstjórninni verið mislagðar hendur allt frá því að hún tók við.

En það hefur verið beinlínis átakanlegt að fylgjast með ríkisstjórn Jóhönnu síðustu 10 daga eða svo.

1. Í byrjun síðustu viku missti ríkisstjórnin tvo þingmenn, þau Lilju Mósesdóttur og Atla Gíslason, fyrir borð. Því haldið fram að það styrkti ríkisstjórnina.

2. Í kjölfarið komst kærunefnd jafnréttismála að því að Jóhanna Sigurðardóttir hefði brotið jafnréttislög. Stuðningsmenn hennar hafa reyndar reynt að gera lítið úr því og reynt af veikum mætti að sannfæra almenning um að um ,,faglegt lögbrot" hafi verið að ræða.

3. Jón Bjarnason, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, lýsti andstöðu við frumvarp eigin ríkisstjórnar um breytingar á stjórnarráðinu og Ögmundur Jónasson, innanríkisráðherra, gerði alvarlega fyrirvara frumvarpið.

4. Stjórnlagaráði var komið á fót með minnihluta atkvæða þingmanna og án stuðnings forseta Alþingis, Ástu Ragnheiðar Jóhannesdóttur, og tveggja ráðherra í ríkisstjórninni, Jóns Bjarnasonar og Ögmundar Jónassonar.

5. Ríkisstjórnin festi gjaldeyrishöft í sessi til ársins 2015, við litlar vinsældir, og rammaði þar inn vantrú sína á eigin hagkerfi.

6. Vinstri grænir komust á lista hinna viljugu og staðföstu vegna hernaðaraðgerðanna í Líbíu, fyrir tilstuðlan Össurar Skarphéðinssonar, utanríkisráðherra.

Þær aðgerðir styður Össur, en Steingrímur J. Sigfússon, fjármálaráðherra, og félagar hans í Vinstri grænum ekki og segjast nú ekki hafa verið spurður álits.

Fyrir utanaðkomandi virðist sem utanríkisráðherrann sé  í annarri ríkisstjórn en fjármálaráðherrann.  Og sjávarútvegsráðherrann er upp á kant við þá báða!

7. Heilbrigðiskerfið er í uppnámi, þar sem samningar sérfræðilækna eru að renna út og ekkert sem bendir til þess að við þá verði samið.

8. Og Samtök atvinnulífsins gáfust upp á ríkisstjórninni og kjarasamningar á almennum vinnumarkaði eru upp í loft.

Svona voru síðustu dagar í lífi þessarar ríkisstjórnar og hefur þá ekkert verið minnst á það að hér ganga 14 þúsund manns atvinnulausir, fyrir utan þá sem flúið hafa land, hagvöxtur er enginn, skuldavandi heimilanna virðist viðvarandi og svo mætti lengi telja.

Vera kann að Össur Skarphéðinsson, utanríkisráðherra, sitji fastur við sinn keip og haldi því fram að allt þetta hafi styrkt ríkisstjórnina.

Við öðrum blasir við að það ríkir algjört stjórnleysi í landinu.

Í óundirbúnum fyrirspurnartíma til ráðherra á Alþingi í gær lýsti ég þessari skoðun minni við sjálfan verkstjórann, Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra.

Ég bað hana útskýra fyrir mér, væri hún mér ósammála, hvað fælist í hugtakinu ,,stjórnleysi" ef ofangreint gerði það ekki.

Ég fékk þau svör frá forsætisráðherranum að hér ríkti ekkert stjórnleysi.  Ríkisstjórnin hefði náð gríðarlegum árangri og að allt væri á réttri leið.

Mér varð því ekki að ósk minni um að fá skýringu á hugtakinu ,,stjórnleysi".

En Jóhönnu tókst ljómandi vel að útskýra fyrir mér hugtakið ,,fullkomin afneitun".

Sigurður Kári.