Kærkomið tækifæri?

Fæstir þeirra sem þurfa að sæta því að vera ákærðir fyrir refsiverð brot líta á ákæru sem kærkomið tækifæri fyrir sig til þess að hreinsa nafn sitt.

Þvert á móti er þessu venjulega öfugt farið.  Flestu fólki er það mjög þungbært að þurfa að sæta því að vera ákært. Raunar er það  flestum mikið áfall vera dreginn fyrir dóm og gefið það að sök að hafa brotið af sér svo það varði refsingu.

Ég leyfi mér að fullyrða að þeir sem ákærðir eru líta frekar á það sem neyðarbrauð að þurfa bera hönd yfir höfuð sér og taka til varna fyrir dómi, en ekki sem kærkomið tækifæri til þess að sanna sakleysi sitt eða til þess að hreinsa nafn sitt.

Nú ber svo við að Morgunblaðið segist í dag hafa fyrir því öruggar heimildir að Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra og formaður Samfylkingarinnar, hafi beitt samflokksmann sinn, Björgvin G. Sigurðsson, fyrrv. viðskiptaráðherra, þrýstingi og hvatt hann til þess að fagna því sérstaklega ef Alþingi tæki ákvörðun um að ákæra hann og þar með krefjast þess að hann yrði látinn sæta refsingu.

Þá segir Morgunblaðið að Jóhanna hafi ekki einungis hvatt Björgvin til jákvæðni, heldur jafnframt líst þeirri skoðun sinni að með því að vera dreginn fyrir landsdóm með ákæru frá Alþingi gæfist Björgvini kærkomið tækifæri til þess að hreinsa nafn sitt í sambandi við sína ábyrgð á bankahruninu haustið 2008.

Ég þekki engin dæmi þess í réttarkerfi nokkurs ríkis að ákæruvald fari þess á leit við sakborning fyrirfram að hann fagni því að vera ákærður og þess krafist að honum verði gerð refsing, annað hvort í formi sektar eða fangelsisdóms.  Hvað þá að hann líti svo á að útgáfa slíkrar ákæru skapi honum ný tækifæri!

Ákæruvald sem þannig gengur fram hefur ekki djúpa sannfæringu fyrir því að gefa eigi út ákæru.  Og raunar er það svo að samkvæmt grundvallarreglum sakamálaréttarfars, hérlendis og erlendis, og þeim mannréttindareglum sem í gildi eru ber ákæruvaldi að ákæra ekki ef það telur minni líkur á sakfellingu en meiri.

Það er ábyrgðarhluti að ákæra fólk, draga það fyrir dóm og krefjast þess að því verði refsað.  Slík ákvörðun verður ekki tekin nema að vel yfirlögðu ráði.  Það verður hins vegar hvorki gert í tilraunaskyni, né að kröfu sakbornings, hvað þá vegna þess að hann fagni útgáfu ákæru og líti á hana sem tækifæri fyrir sig.

Jóhanna Sigurðardóttir fer með ákæruvald gagnvart samráðherrum sínum í ríkisstjórn Samfylkingar og Sjálfstæðisflokks.

Hún deilir því ákæruvaldi með 62 öðrum alþingismönnum.

Þessu valdi ber Jóhönnu Sigurðardóttur og öðrum að beita af ábyrgð og í samræmi við þær lagareglur sem um það gilda.

Lýsing Morgunblaðsins á framgöngu Jóhönnu Sigurðardóttur gagnvart Björgvin G. Sigurðssyni ber þess hins vegar merki að forsætisráðherrann kunni ekki að umgangast það vald sem henni er treyst fyrir enda er hún líklega dæmalaus.

Jóhanna Sigurðardóttir verður að svara því afdráttarlaust hvort sú atburðarás sem fram kemur í Morgunblaðinu í dag sé rétt og hvort hún hafi beitt fyrrverandi viðskiptaráðherra þeim þrýstingi sem þar er lýst.

Fyrr liggur ekki fyrir hvort Jóhanna Sigurðardóttir er hæf til þess að taka ákvörðun um það hvort gefa skuli út ákærur eða ekki.

Sigurður Kári.