Efnahagsmálin

Geir H. Haarde, forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, flutti skýrslu sína um stöðu efnahagsmála á Alþingi í dag.  Það gerði forsætisráðherrann af eigin frumkvæði og skýrði vel út stöðu þeirra mála.

Undanfarið hefur ríkisstjórnin legið undir hörðum árásum fyrir aðgerðaleysi gagnvart þeim efnahagsvanda sem nú ríkir.  Háværastir í röðum gagnrýnenda  eru þeir Guðni Ágústsson, formaður Framsóknarflokksins, og Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs.  Það þarf engum að koma á óvart að þeir tveir hafi hæst um ráða- og aðgerðarleysi ríkisstjórnarinnar, en ég held að fleiri hafi það á tilfinningunni en ég að staðan í efnahagsmálum þjóðarinnar skipti litlu um þann tón sem þessir tveir ágætu menn kjósa að velja sér í stjórnmálaumræðunni.

Hvernig sem ástandið er hverju sinni,  líst þessum tveimur herramönnum aldrei á blikuna.

x x x

Ég hef tilhneigingu til að hlusta betur eftir því hvernig aðrir en Guðni og Steingrímur J. meta störf ríkisstjórnarinnar.

Greiningardeild Glitnis fjallar í morgun um meint aðgerðarleysi ríkisstjórnarinnar í Morgunkorni sínu undir fyrirsögninni ,,Aðgerðarleysi orðum aukið."  Þar segir:

,, Þegar litið er í baksýnisspegilinn kemur á daginn að stjórnvöld hafi vissulega brugðist við breyttum aðstæðum í hagkerfinu með ýmsum hætti undanfarna mánuði. Þrátt fyrir að ríkisstjórnin hafi ekki nýtt að fullu heimild Alþingis til lántöku upp að 500 ma.kr. til að styrkja gjaldeyrisforðann hefur forðinn verið aukin með útgáfu víxla í erlendri mynt í sumar. Þá hafa á síðustu mánuðum verið gefin út skuldabréf fyrir 75 ma.kr.  Einnig hefur Seðlabankinn rýmkað reglur um veð og gengið inn í samstarf við ESB og EFTA um varnir gegn fjármálaóstöðugleika. Loks hafa stjórnvöld einnig kynnt umfangsmiklar aðgerðir sem ætlað er að sporna gegn kólnun á íbúðamarkaði. Þegar þetta er tínt saman kemur í ljós að stjórnvöld hafa vissulega brugðist við með ýmsum hætti undanfarna mánuði. Hinsvegar er ótímabært að leggja hendur í skaut heldur þarf að halda áfram á sömu braut á næstu mánuðum í samvinnu við sem flesta aðila atvinnulífsins og vinnumarkaðar. Það verður því forvitnilegt að heyra það sem fer fram á þinginu í dag."

x x x

Það sem fram kemur í Morgunkorni Glitnis er auðvitað hárrétt.

Það er orðum aukið að saka ríkisstjórnina um aðgerðarleysi, því hún hefur ýmislegt gert til þess að bregðast við þeim aðstæðum sem uppi eru í hagkerfinu.

Steingrímur J. og Guðni hafa rangt fyrir sér þegar þeir endurtaka, eins og rispaðar plötur, að ríkisstjórnin hafi ekkert aðhafst.

Það sem af er árinu hafa eftirfarandi aðgerðir verið boðaðar af hálfu ríkisstjórnarinnar:

• 1. Lækkun skatta á fyrirtæki úr 18% í 15%.
• 2. Lækkun skatta á einstaklinga.
• 3. Hafist handa við að afnema stimpilgjöld.
• 4. Komið á láalínum við norræna seðlabanka.
• 5. Faríð í aðgerðir á lána- og gjaldeyrismarkaði í júni.
• 6. Gjaldeyrisforði landsins hefur verið fjórfaldað.
• 7. Tekið hefur verið upp samstarf við ESB og EFTA-ríki um aðgerðir gegn fjármálakreppu.
• 8. Reglur rýmkaðar um veð í verðbréfum til að skapa aukið aðgengi fyrirrækja að lánsfé.

Menn geta rifist um það hvort aðgerðir ríkisstjórnar hafa verið nægar eða hvort ástæða hefði verið að grípa til annarra aðgerða en gert hefur verið.  En það er orðum aukið að tala um aðgerðarleysi.

x x x

Því hefur verið haldið fram í opinberri umræðu að hér á landi sé staða efnahagsmála með þeim hætti að hér ríki kreppa.  Það er auðvitað rétt að nú um stundir þrengir að íslensku efnahagslífi.  En er ekki fulllangt gengið að halda því fram að hér á landi ríki kreppa, í þeim skilningi sem flestir leggja í það hugtak?

Í því sambandi er rétt að taka það sérstaklega fram að í dag búa Íslendingar við sömu lífskjör og þeir bjuggu við á árunum 2005 og 2006.  Það þarf svo sem ekki að rifja það upp hér að á þeim árum hvarflaði ekki að nokkrum manni að halda því fram að á Íslandi ríkti kreppa.

Það skiptir auðvitað í þessu sambandi hvaða viðmið menn setja sér í umræðunni um stöðu efnahagsmála.

x x x

Það er fróðlegt að fara yfir það til hvaða aðgerða þeir Guðni Ágústsson, formaður Framsóknarflokksins, og Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri grænna, vilja grípa til, til þess að bregðast við þeim aðstæðum sem nú eru uppi í efnahagslífinu.

Þessa dagana ríður Guðni  um héruð og heldur því fyrirvaralaust fram að við Íslendingar fljótum sofandi að feigðarósi, einkum vegna aðgerðarleysis ríkisstjórnarinnar.

Í ræðum sínum, hvort sem þær eru haldnar í Borgarnesi, í fjölmiðlum eða á Alþingi hefur Guðni lagt til að gripið verði til eftirfarandi aðgerða:

• 1. Að gjaldeyrisforði landsins verði efldur.
• 2. Að opinberar framkvæmdir verði auknar.
• 3. Að stýrivextir verði lækkaðir.
• 4. Að dregið verði úr opinberum álögum.

Þessar tillögur eru auðvitað ekki allar slæmar, en það er ekkert nýtt í þeim.  Og það verður líka að hafa það í huga að flestar þeirra eru í farvatninu, eins og að framan greinir.

Það er hins vegar dálítið hjákátlegt að fylgjast með framgöngu formanns Framsóknarflokksins, sem opnaði varla munninn án þess að fullyrða að Ísland væri á ,,grænu ljósi tækifæranna", þar til hans hlutskipti varð að sitja í stjórnarandstöðu.  Þá kom allt annað og alvarlegra hljóð í strokkinn.

Málflutningur Guðna Ágústssonar markast auðvitað fyrst og fremst af stöðu hans og Framsóknarflokksins og verður að skoða sem slíkan.

x x x

Steingrímur J. hefur líka haldið innblásnar ræður um stöðu efnahagsmála.

Hans tillögur eru þríþættar:

• 1. Að gjaldeyrisvaraforði landsins verði efldur.
• 2. Að opinberar framkvæmdir verði auknar.
• 3. Að lög um Seðlabanka Íslands verði endurskoðuð.

Líkt er komið með tillögum Steingríms og tillögum Guðna Ágústssonar að fátt nýtt er þar að finna og hluti tillagna Steingríms eru komnar til framkvæmda nú þegar.

Það sem hins vegar vantar í tillögur Steingríms eru tillögur um að auðlindir þjóðarinnar verði nýttar í meira mæli en nú er gert.

Slíkar tillögur getur Steingrímur hins vegar ekki lagt fram, því hann og hans flokkur eru á móti því að orkuauðlindir þjóðarinnar verði nýttar í auknu mæli.

x x x

Vilji menn bregðast við þeim aðstæðum sem nú eru uppi í efnahagslífinu er það mín skoðun að það sé meðal annars afar nauðsynlegt að innlend framleiðsla verði aukin, þar á meðal orkuframleiðsla.

Við höfum einfaldlega ekki efni á því að sleppa því að nýta þær auðlindir sem landið okkar hefur upp á að bjóða.  Það er einfaldlega lífnauðsynlegt fyrir hagkerfið okkar að við ráðumst í frekari vatnsaflsvirkjanir og jarðvarmavirkjanir svo auka megi framleiðslu og hagvöxt í landinu, sem er auðvitað forsenda þess að við náum að snúa þeirri stöðu sem nú er uppi í efnahagslífinu okkur í vil.

Og betur má ef duga skal.

Við þurfum að halda áfram að framleiða.  Við þurfum að nýta auðlindir okkar, hvort sem er á orkusviði eða öðrum sviðum.  Við þurfum að halda áfram að efla okkar innviði.  Við þurfum að halda áfram að styrkja gjaldeyrisforða landsins.  Við þurfum að efla samkeppnisstöðu íslensks atvinnulífs.  Við þurfum að standa vel og skynsamlega að rekstri ríkisins.  Við þurfum að lækka álögur hins opinbera á einstaklinga og fyrirtæki og við megum alls ekki hækka skatta.  Við þurfum að koma í veg fyrir víxlverkun launa og verðlags.  Við þurfum að auka hagvöxt.  Við þurfum að skapa hér skilyrði til þess að hægt sé að lækka vexti.

Allt þetta þurfum við að gera og meira til, til þess að koma snúa við þeirri stöðu sem nú er uppi í efnahagslífinu.

Það mun taka tíma.  En það mun takast, ef allir leggjast á árarnar.

Sigurður Kári.